Historiek

De stichting van Jesode Hatora Beth- Jacob: van cheider tot officiële onderwijsinstelling

Jesode Hatora – Beth Jacob was de eerste joodse school die in Antwerpen werd gesticht en vervulde daarmee een pioniersrol. Over de exacte datum van de oprichting bestaat er geen zekerheid, omdat alle documentatie tijdens de oorlogsjaren verloren is gegaan. Wel is bekend dat er rond 1885 een soort cheder (religieklas) bestond, waar joodse jongens aanvullend op de vorming in het stedelijk onderwijs godsdienstonderwijs kregen.

Rond 1894 werd op initiatief van Hersch Krengel (een textielhandelaar uit Oostenrijk) een dagschool voor jongens gesticht, waar naast algemeen onderwijs ook een volledig joods programma geboden werd.

In 1920 werd deze school officieel erkend door het Ministerie van Onderwijs. De meisjesschool werd pas later, in 1936, gesticht en kreeg haar officiële erkenning in 1937.  Zo ontstond de oorspronkelijke structuur van de school: Jesode-Hatora als jongensafdeling en Beth Jacob uitsluitend voor de meisjes.

Het aanbreken van de Holocaust: vernieling en verderf

Tegen het einde van de jaren dertig vluchtten veel Duitse Joden naar België . Hun kinderen werden opgevangen in de Jesode Hatora, die in totaal 936 leerlingen onderbracht. In mei 1940 vertrokken vele vluchtelingen naar de Verenigde Staten,  het Verenigd Koninkrijk of Frankrijk, waardoor de school enkele weken haar deuren sloot. Kort daarop hervatten de lessen met ongeveer 500 leerlingen.

Vanaf december 1940 was het aan joodse kinderen verboden om les te volgen in reguliere scholen, zodat het aantal leerlingen in de Jesode Hatora nog verder steeg. Inmiddels was er voor niet-joodse leerkrachten ook een verbod uitgevaardigd om les te geven in joodse scholen. De betroffen onderwijzers kregen zes maanden de tijd om de instelling waar ze tewerkgesteld waren te verlaten.

De leerkrachten van de Jesode Hatora bleven uiteindelijk in de school tot aan de razzia van 1942. Op het moment dat het bevel tot de invallen werd uitgevaardigd, zaten maar liefst 500 leerlingen gevangen in de school. Tegen de tijd dat de razzia daadwerkelijk werd uitgevoerd, was het gebouw echter helemaal leeg. Toenmalig directeur Sanctorum had samen met zijn leerkrachten de leerlingen in veiligheid gebracht door ze naar huis te begeleiden.

Het schoolgebouw zelf was niet te redden en werd door de bezetters geplunderd en van binnenin afgebroken. De uitzonderlijke moed van directeur Sanctorum wordt tot op heden geroemd. Hij werd hiervoor gedecoreerd met een ereteken van het Holocaust Museum Yad Vashem te Jeruzalem.

Bevrijding en terugkeer uit de kampen: heropbouw van Jesode Hatora -Beth Jacob

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, keerde de heer Klagsbald terug uit het vernietingskamp Auschwitz. Hij begon onmiddelijk aan de heropbouw van de school. Zijn redenering was dat de overlevenden van de Holocaust de plicht hadden om de joodse gemeenschap nieuw leven in te blazen.

Met die ambitie verzamelde hij de resterende jongeren en in augustus 1945 heropende Jesode Hatora met 17 leerlingen.  Andere sleutelfiguren die ook een cruciale rol speelden in de heropbouw van de school waren de heren Ringer, Rottenberg, Freilich, Perl en opperrabbijn Kreiswirth.

Dankzij de inspanningen van deze vooraanstaande mannen werd in de loop der tijd de instroom van joodse leerlingen steeds groter. Omwille van het groeiend aantal leerlingen drong een uitbreiding van het onderwijs zich op, wat gepaard ging met   aanpassingen  aan de nieuwe eisen. Het schoolgebouw was ook toe aan een sterke metamorfose en onder leiding van het schoolcomité werd het volledig gerenoveerd in de periode van 1953 tot 1955.

Geleidelijk aan keerde het joodse gemeenschapsleven terug in Antwerpen en werden in de loop der jaren ook andere joode scholen heropend of gesticht.

Uitbreiding van de school: 1958 – 2014

In 1958 werd het middelbaar onderwijs (het atheneum en de middenschool) erkend door het toenmalige Ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur.  In de jaren daarop werd er een vleugel toegevoegd aan de Lange van Ruusboecstraat en aan de Steenbokstraat. Het succes van de school zette zich voort, want in 1965 werd de normaalschool opgericht en erkend door het Ministerie van Nationale Opvoeding.  Ten gevolge hiervan stonden de jaren ’80 stonden voornamelijk in het teken van de noodzakelijke uitbouw van het scholencomplex.

Tegenwoordig telt Jesode Hatora Beth – Jacob ongeveer 758 leerlingen en daarmee zij de grootste erkende joodse school van Vlaanderen.